I. Chức năng:
- Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Kinh tế Quốc dân là một tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, đội dự bị tin cậy của Đảng bộ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, thường xuyên bổ sung lực lượng đảng viên trẻ cho Đảng bộ; lực lượng kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Nhà nước giao cho Nhà trường.
- Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Kinh tế Quốc dân là cơ sở Đoàn tương đương cấp Quận (Huyện) dưới sự chỉ đạo Thành Đoàn TP. Hà Nội.
- Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trường Đại học Kinh tế Quốc dân là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, tạo môi trường giáo dục, rèn luyện về mọi mặt cho đoàn viên thanh niên, phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ góp phần tích cực vào việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Nhà trường; là bộ phận đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ Đại học Kinh tế Quốc dân.
II. Nhiệm vụ:
- Tuyên truyền, giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, nền tảng tư tưởng, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, truyền thống văn hoá, lịch sử của dân tộc, truyền thống đấu tranh cách mạng của Đảng và truyền thống vẻ vang của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho đoàn viên thanh niên.
- Xây dựng và đẩy mạnh các phong trào thi đua lao động, học tập, rèn luyện cho đoàn viên, tạo môi trường học tập và rèn luyện thiết thực, bổ ích cho đoàn viên; động viên, khích lệ đoàn viên phát huy vai trò xung kích, tình nguyện thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn.
- Tham gia xây dựng Đảng bộ và các đơn vị, các tổ chức chính trị - xã hội trong Nhà trường; thực hiện công tác bồi dưỡng, giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng bộ, giới thiệu chuyển đảng viên chính thức; góp ý xây dựng tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên; đề xuất các giải pháp phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của Nhà trường.
- Thực hiện các nhiệm vụ do Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường giao, các hoạt động do Đoàn cấp trên trực tiếp phát động, tổ chức và chỉ đạo; quan tâm, chăm lo đời sống tinh thần và bảo vệ quyền lợi chính đáng của đoàn viên, thanh niên.
III. Lịch sử hình thành và phát triển:
Kể từ những ngày đầu tiên tổ chức Đoàn thanh niên Lao động Trường Đại học Kinh tế - Tài chính (nay là Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) được thành lập, đến nay Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ chí Minh Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (gọi tắt là Đoàn trường) đã có bề dày hoạt động hơn 6 thập kỷ, qua các giai đoạn phát triển với các phong trào thanh niên khác nhau. Nhưng dù ở giai đoạn nào, với phong trào nào, như “thanh niên xung kích” hay “thanh niên ba sẵn sàng”; “lao động xã hội chủ nghĩa“ hay “xây dựng bếp ăn kiểu mẫu”; “xây dựng tập thể học sinh xã hội chủ nghĩa” hay “thanh niên tự quản”; ”thanh niên tình nguyện xung kích bảo vệ tổ quốc và phát triển kinh tế - xã hội” hay “đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”… các thế hệ tuổi trẻ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân luôn kế tiếp nhau phát huy khí thế hào hùng, khát vọng cống hiến và trưởng thành trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, trong nghiên cứu khoa học, giảng dạy, học tập, rèn luyện đạo đức tác phong, xây dựng tổ chức Đoàn. Điều đó đã xây đắp và hun đúc lên truyền thống vẻ vang của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ chí Minh Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đóng góp tích cực vào sự nghiệp cách mạng của cả nước và vào sự nghiệp phát triển giáo dục - đào tạo của Nhà trường. Những phần thưởng cao quý của tổ chức Đoàn cấp trên và của Nhà nước như cờ luân lưu 5 năm liền của Trung ương Đoàn công nhận Đoàn trường ta là “đơn vị khá nhất trong phong trào thi đua xây dựng tập thể học sinh xã hội chủ nghĩa 1978-1983”, các bằng khen của Trung ương Đoàn và Thành đoàn Hà Nội,… trao cho các tập thể và cá nhân và đặc biệt là những tấm Huân chương lao động hạng Ba, hạng Hai và hạng Nhất mà Nhà nước trao tặng Đoàn trường ta đã ghi nhận sự đóng góp đó.
Giai đoạn 1956 - 1959 là giai đoạn hình thành cơ sở bồi dưỡng cán bộ Kinh tế - Tài chính đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà và chuẩn bị điều kiện tiền đề cho sự hình thành Trường Đại học Kinh tế - Tài chính của Nhà nước cách mạng đầu tiên ở Đông Nam Á. Lúc này, học viên chủ yếu là cán bộ cách mạng đã trưởng thành qua chiến đấu và thực tiễn nên tổ chức Đoàn chưa được thành lập trong nhà trường.
Giai đoạn 1959 - 1964 đánh dấu bước phát triển mới của Trường Kinh tế - Tài chính Trung ương. Xây dựng một trường Đại học Kinh tế để đào tạo cán bộ kinh tế có trình độ đại học đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, phát triển kinh tế của đất nước. Đảng bộ Nhà trường được thành lập trực thuộc Thành uỷ Hà Nội, theo đó tổ chức Đoàn cũng được thành lập và đi vào hoạt động. Đoàn Thanh niên Lao động Trường Đại học Kinh tế – Tài chính trở thành lực lượng nòng cốt đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện công cuộc vận động cải tiến và áp dụng phương pháp học tập mới.
Giai đoạn 1965 - 1975 là một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam, toàn dân tộc sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ trường, toàn thể Đảng viên, cán bộ, giáo viên và sinh viên của trường đã thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà trường trong hoàn cảnh đặc biệt đó. Trường phải hai lần sơ tán lên huyện Tân Yên, tỉnh Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang) và huyện Tân Bình, Bắc Thái (nay là Thái Nguyên). Hoạt động của Đoàn trường vì thế cũng chuyển hướng để phù hợp với tình hình thực tiễn. Đảng uỷ Trường đặc biệt coi trọng phát huy vai trò của tuổi trẻ nhà trường: “Xây dựng Đoàn Thanh niên vững mạnh thực sự làm đội xung kích của Đảng trong mọi lĩnh vực công tác”. Đoàn Thanh niên chủ động thực hiện tốt phong trào “Thanh niên tự quản” tại nơi sơ tán, vận động đoàn viên sinh viên thực hiện nghiêm túc quy chế học tập, và rèn luyện. Phát động phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt” trong toàn thể đoàn viên, sinh viên nhằm giữ vững và nâng cao chất lượng đào tạo trong điều kiện khó khăn về cơ sở vật chất.
Giai đoạn 1975 – 2006, sau khi giải phóng miền Nam, nước nhà thống nhất và bước sang một giai đoạn mới. Nhiều phong trào thi đua sôi nổi được Trung ương Đoàn phát động và có ảnh hưởng rộng khắp trong đoàn viên sinh viên như phong trào “Ba mũi tên tiến cộng chống tiêu cực và toàn Đoàn tham gia xây dựng Đảng” (năm 1976); “Ba chương trình hành động cách mạng của tuổi trẻ – lương thực, tiết kiệm, việc làm”; (năm 1982); “Xung kích trong lưu thông phân phối” (năm 1984). Quán triệt chủ trương của Đảng uỷ, nhiều hoạt động phong phú, dưới nhiều hình thức và phương pháp khác nhau được Đoàn Thanh niên trường đã tổ chức để nâng cao bản lĩnh chính trị và ý thức giác ngộ cách mạng trong thời kỳ mới. Đoàn trường đã chú trọng đẩy mạnh các hoạt động giáo dục chính trị tư tưởng cho đoàn viên thanh niên, cải tiến các biện pháp giáo dục, đa dạng hoá các hình thức tuyên truyền, đảm bảo tính hấp dẫn, thiết thực và hiệu quả, phù hợp với nhận thức của đoàn viên, sinh viên. Với ý nghĩa thiết thực, Đoàn trường liên tục được Thành đoàn Hà Nội công nhận danh hiệu đơn vị dẫn đầu thi đua khối các trường Đại học Cao đẳng Thành phố Hà Nội và nhận được cờ thi đua của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cho đơn vị xuất sắc.
Giai đoạn 2007 – 2012, cùng với sự lớn mạnh của Nhà trường, số lượng và chất lượng của đoàn viên sinh viên tăng lên không ngừng. Về cơ cấu tổ chức, Ban Chấp hành khóa XXXI gồm 27 đồng chí, trong đó có 09 đồng chí trong Ban Thường vụ. Trong giai đoạn này, công tác Đoàn và phong trào thanh niên tập trung vào các nhiệm vụ như: Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng; Phong trào xung kích tình nguyện; Công tác nghiên cứu khoa học; Công tác củng cố, xây dựng tổ chức Đoàn vững mạnh, thực hiện vai trò nòng cốt chính trị đối với Hội Sinh viên, tham gia xây dựng Đảng; Công tác hỗ trợ đoàn viên. Các hoạt động đồng hành cùng sinh viên lập thân lập nghiệp được chú trọng như Festival việc làm lần thứ I (năm 2007), các hoạt động phát triển kỹ năng nghề nghiệp kết nối doanh nghiệp. Đoàn Thanh niên trường đã được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen năm 2005, được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba năm 2007, được tập thể sư phạm Nhà trường ghi nhận về những đóng góp thực hiện mục tiêu xây dựng Đại học Kinh tế Quốc dân thành trường dẫn đầu của hệ thống giáo dục đại học ở Việt Nam.
Giai đoạn 2012- nay, bước vào giai đoạn phát triển mới hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ của đất nước, cùng với sự đổi mới không ngừng của nhà trường từ tổ chức hoạt động. Trong giai đoạn này, số lượng đoàn viên sinh viên Nhà trường tăng lên hơn 23.000 đoàn viên; phương thức đào tạo chuyển từ niên chế sang đào tạo tín chỉ; cùng với quá trình hoàn thiện công trình Trung tâm đào tạo của nhà trường đã đặt ra những yêu cầu mới, nhiệm vụ mới trong hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên. Một số điểm nhấn quan trọng trong giai đoạn này có thể kể đến như: Phong trào “Đồng hành cùng đoàn viên sinh viên lập thân, lập nghiệp" hỗ trợ đoàn viên sinh viên học tập tốt, nghiên cứu tốt, giảng dạy tốt và phát triển toàn diện các kỹ năng; Phong trào “Tôi yêu Hà Nội” do Thành đoàn tổ chức đã được Đoàn trường triển khai bằng hình thức sáng tạo. Trong giai đoạn 2017 – 2019, Đoàn thanh niên đã thay đổi toàn diện trong phương thức quản lý với Hệ thống chấm điểm xếp loại đoàn viên và triển khai ứng dụng “Cơ sở dữ liệu và phần mềm quản lý Đoàn viên điện tử – APP YOUTHNEU" phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và cách thức hoạt động Đoàn trong giai đoạn mới. Với những thành tựu trên, Đoàn trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã được ghi nhận và được Đảng Nhà nước trao tặng Huân chương lao động hạng Nhì năm 2013 và Huân chương lao động hạng Nhất năm 2021.